Pracownia Neurobiologii Procesów Językowych
Kierownik: Katarzyna Jednoróg
Stopnie naukowe:
2017 habilitacja, Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, Warszawa
2010 doktorat, Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, Warszawa
2005 magisterium, Psychologia, Wydział Filozofii, Uniwersytet Jagielloński
Staże naukowe:
2013-2015 program Mentoring (Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej) z Prof. Kenneth Pugh, Haskins Laboratories, Yale University, New Haven, Stany Zjednoczone
2010-2011 staż podoktorski, Laboratoire de Sciences Cognitives et Psycholinguistiques, École Normale Supérieure, Paryż, Francja
Zatrudnienie:
2018-obecnie kierownik Pracowni Neurobiologii Procesów Językowych, Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, Warszawa
2011-2018 adiunkt, Pracownia Psychofizjologii, Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN, Warszawa
Nagrody i wyróżnienia:
2017 i 2012 Nagroda naukowa im. Konorskiego przyznawana przez Polskie Towarzystwo Badań Układu Nerwowego i Komitet Neurobiologii PAN
2015 Nagroda naukowa Polskiego Towarzystwa Dysleksji
2012-2014 Stypendium dla wybitnych młodych naukowców, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
2012 Nagroda naukowa im. Stefana Ledera przyznawana przez Radę Naukową Instytutu Psychiatrii i Neurologii
2010 i 2009 Stypendium Start, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej
Zespół: Katarzyna Chyl, Agnieszka Dębska, Gabriela Dzięgiel, Agnieszka Kacprzak, Magdalena Łuniewska, Anna Nowicka, Maria Nowicka, Joanna Plewko
Profil badań:
Tematyka badawcza naszej pracowni to neurobiologiczne podłoże szerokiego spektrum procesów językowych w typowym i nietypowym rozwoju. W szczególności jesteśmy zainteresowani mechanizmami typowego i nietypowego rozwoju umiejętności czytania i pisania a także znalezieniem predyktorów zaburzeń neurorozwojowych i skutecznych metod ich terapii. Dodatkowym celem naszych badań jest scharakteryzowanie uniwersalnej organizacji mózgu dla mowy i pisma niezależnej od ortografii (porównując ortografie o zróżnicowanej przejrzystości) lub dopływającej informacji zmysłowej (porównując czytanie wzrokowe u widzących do dotykowego u niewidomych). Nasze badania dotyczą także długoterminowych konsekwencji późnego rozwoju mowy u dzieci na poziomie behawioralnym i neuronalnym.
Kolejnym zagadnieniem podejmowanym w naszej pracowni jest kwestia relacji pomiędzy świadomością/samoświadomością a procesami językowymi. Celem badań jest m. in. ustalenie, czy świadome i nieświadome przetwarzanie bodźców werbalnych (w porównaniu do bodźców innego typu) odbywa się w sposób priorytetowy, jeśli informacje te odnoszą się do własnej osoby.
Metody:
Badania są prowadzone przy użyciu metod funkcjonalnego (fMRI) i strukturalnego (sMRI) rezonansu magnetycznego a także elektroencefalografii (EEG). Badania funkcjonalne mózgu prowadzimy w oparciu o zmiany sygnału BOLD, potencjały wywołane (ERP) i zmiany częstotliwości (FFT) aktywności elektrycznej mózgu. W badaniach neuroanatomicznych używamy morfometrii opartej na wokselach (VBM) i powierzchni (SBM) a także obrazowania tensora dyfuzji (DTI). Stosujemy także spektroskopię protonową MEGA-PRESS do nieinwazyjnego pomiaru poziomu neuroprzekaźników.
Aktualna działalność badawcza:
- Predykcja rozwoju umiejętności językowych u dzieci na podstawie organizacji strukturalnej mózgu
- Mózgowe podłoże rozwoju czytania u dzieci
- Preferencyjna pamięć dla słów odnoszących się do własnej osoby
- Behawioralne i mózgowe podłoże podtypów dysleksji rozwojowej
- Zmiany rozwojowe związanych z nauką czytania w systemie Braille’a u osób niewidomych
- Wpływ rozstrzelenia tekstu na parametry czytania u dzieci
- Długoterminowe konsekwencje późnego rozwoju mowy u dzieci
Wybrane publikacje:
Chyl K, Kossowski B, Dębska A, Łuniewska M, Banaszkiewicz A, Żelechowska A, Frost SJ, Mencl WE, Wypych M, Marchewka A, Pugh KR, Jednoróg K. (2018). Prereader to beginning reader: changes induced by reading acquisition in print and speech brain networks. J Child Psychol Psychiatry. 59(1):76-87.
Ramus F, Altarelli I, Jednoróg K, Zhao J, Scotto di Covella L. (2018). Neuroanatomy of developmental dyslexia: Pitfalls and promise. Neurosci Biobehav Rev. 84:434-452.
Łuniewska M, Chyl K, Dębska A, Kacprzak A, Plewko J, Szczerbiński M, Szewczyk J, Grabowska A, Jednoróg K. (2018) Neither action nor phonological video games make dyslexic children read better. Sci Rep. 8(1):549.
Plewko J, Chyl K, Bola Ł, Łuniewska M, Dębska A, Banaszkiewicz A, Wypych M, Marchewka A, van Atteveldt N, Jednoróg K. (2018) Letter and Speech Sound Association in Emerging Readers With Familial Risk of Dyslexia. Front Hum Neurosci. 12:393.
Nowicka MM, Wójcik MJ, Kotlewska I, Bola M, Nowicka A (2018) The impact of self-esteem on the preferential processing of self-related information: Electrophysiological correlates of explicit self vs. other evaluation. PLoS One 13: e0200604.
Wójcik MJ, Nowicka MM, Bola M, Nowicka A (2019) Unconscious detection of one’s own image. Psychol Sci (przyjęte do druku)
